Bosnië en Herzegovina - Foca/Sarajevo

Na de prachtige weg richting grensovergang en de vele verhalen over hoe mooi het is in Bosnië en Herzegovina hadden we hoge verwachtingen bij het overgaan van de grens. En ook na het anderhalf uur aanschuiven aan de grens keken we er naar uit om snel door te rijden naar de volgende camping in Foca. Maar van doorrijden was er geen sprake: de weg vanaf de grensovergang was absoluut niet mooi en absoluut niet om op door te rijden. Tegen 30 à 40 km/u moesten we over smalle asfalt met putten en boebels rijden afgewisseld met grindweg. 

Het lijkt op foto een betere en bredere weg dan het eigenlijk is...

En het verkeer diende er in twee richtingen te rijden, met langs de ene kant de bergflank en langs de andere kant de afgrond. Het was zweten voor Jan, maar hij vond het ook wel plezant. De kindjes hadden genoeg van het lange stilzitten in de camper (terecht na het aanschuiven aan de grens) dus we wilden zo snel mogelijk kunnen uitstappen. Maar in Foca aangekomen zijn we toch eerst even gestopt aan een tankstation om te informeren naar nieuwe gasflessen (ze hadden er geen die passen op de aansluiting van de camper) en dan ook eerst nog eventjes verkeerd gereden (zo’n 12 km maar; dat kan gebeuren zonder GPS) voor we eindelijk in de gastvrije armen van Branko, de campingbaas, konden vallen.

Lekker zot doen na een de vermoeiende rit en grensoversteek.

Camping Drina is een weldaad aan rust, groen, netheid, en prachtige locatie. Overdag was het er snikheet (35à 38 graden) maar dat gaf niet want 1) je kon aan de rivier gaan zitten onder de bomen, daar was het lekker koel en 2) vanaf 18u al koelde het heel snel heel veel af en was de camper terug aangenaam koel om in te slapen tegen 20u. 

De Drina aan de camping zorgde niet alleen voor heerlijke afkoeling 's avonds, maar ook voor mooie plaatjes 's morgens.

We hadden ook daar gevraagd naar gas, maar de flessen die zij hadden staan, pasten ook niet op onze aansluiting. En zo werd wat we vreesden bevestigd: we zouden onze flessen hier nergens kunnen omwisselen voor volle want het is een andere soort. Bij ons bezoek aan de stad hadden we ons dus toch al maar wat voorzien en een klein kampeerbrandertje en twee pullekes gas gekocht. 

Wat kan ik nog meer zeggen over de camping om duidelijk te maken hoe hemels het er was?:  

-er lag een bootje en reddingsvestjes ter onze beschikking om over het water te gaan varen, 

Bootsman Jip is klaar en zijn schop moet steevast mee in de boot want in zijn beleving is dat zijn peddel (en hij steekt de schop dus ook echt in het water...).

En schippertje Sam is ook altijd paraat als het om bootje varen gaat en niet in de laatste plaats omwille van de kleine stroomversnellingen die er waren; dat kon niet snel genoeg gaan voor haar. Een rafterke in spe....

-de eerste avond zaten we net aan tafel toen Branko ons kwam halen omdat hij pannenkoeken (is dat nu met tussen-n of niet, ik weet het nog altijd niet?) had gemaakt voor de kinderen, 

Een heerlijke ontvangstmaaltijd.

-we hebben daar vier machines was gratis mogen draaien, 

-Branko heeft ons meegenomen naar de zandpiramides hoog in de bergen (en onderweg naar boven langs de oude baan naar Sarajevo knalden The Beatles uit de boxen - SEBIE!!!), 

Branko wilde persé een 'toeristenfoto' maken bij de zandpiramides.

-we kregen een gratis lunch aangeboden, 

-de toiletten en douches werden meerdere malen per dag gepoetst,

-er was geen uitcheck-tijd, 

-we kregen een lift naar de stad zodat we niet met de taxi moesten, 

-Branko en zijn vrouw hebben de lekkerste groenteschotels (zonder tussen-n denk ik?), gebakken patatjes, salades en groetenpurees gemaakt voor geen geld, 

-Jan is mee kunnen gaan raften met een groep die twee dagen later dan ons toekwam, 

Jan vertrekt op rafting.

Jan (vooraan links met de peddel) in volle actie. Hij heeft er van genoten zei hij...

-er werden gratis desserts en verse tomaten toegestopt, 

-we kregen een apparaatje cadeau om de lokale specialiteit (sweet tulumba) thuis proberen na te maken, ... 

Daaaaaaag Branko (foto genomen door Sam).

Enfin, we wilden er eigenlijk het liefst van al nog een week of drie blijven :-) Aan iedereen die ooit eens een keer in Foca passeert: camping Drina is een vijf-sterren aanrader!

Maar omdat we nog andere mooie plaatsen te bezoeken hebben en ook omdat we op zoek wilden gaan naar gasflessen, hebben we dan zondagochtend met tegenzin toch maar ingepakt. De volgende bestemming was Sarajevo.

Net voor we vertrokken kwam er een ouder Duits koppel toe waar we nog even aan gevraagd hebben of ze toevallig geen fles propaan met juiste draaischroef op overschot hadden (wat niet het geval was) en die kwamen net van Sarajevo. We hadden goede kritieken gelezen op het internet over camping Olywood, maar zij kwamen van camping Oaza en zeiden dat het daar ook heel verzorgd en in orde was, met een goede verbinding naar de stad. En ze vertelden ook dat er daar net een konvooi Nederlandse campers was toegekomen die blijkbaar semi-samen aan het rondtrekken waren. Nu goed, ons idee was camping Olywood. De rit naar Sarajevo was heel goed verlopen en het eerste stuk was heel erg mooi om te rijden: je volgt een riviertje tussen de rotsten door, helemaal anders toch dan in Montenegro, veel groener bijvoorbeeld. Echt genieten was dat. Bij het binnenrijden van Sarajevo hebben we bij een tankstation geïnformeerd naar gasflessen (het is een nieuwe avontuur in het reisavontuur geworden, en ze hadden geen passende) en de weg naar camping Olywood. Maar de tankstationbediende (oooo, veel punten bij Scrabble) dacht echt niet dat er op dat adres een camping was en had nog nooit van camping Olywood gehoord. Hij wist wel waar camping Oaza lag... We dachten: dat is een teken van de kosmos die ons in de richting van het konvooi Nederlanders wil sturen die zeker propaanflessen te over hebben om te wisselen met onze lege. Wij dus vol goede moed en nog steeds twee lege flessen naar camping Oaza. En inderdaad: een mooie verzorgde camping die eventjes belegerd werd door een groep Nederlanders en zelfs een Belgisch koppel. Ik heb me beziggehouden met Sam en Jip in de speeltuin terwijl Jan de ronde deed op zoek naar die overvloed aan propaanflessen. Maar de kosmos moet iets anders in gedachten gehad hebben toe hij/zij (?) ons naar hier stuurde want er viel niets te wisselen en de Nederlanders waren ook bijna zeker dat we in deze contreien nergens flessen zouden vinden die op onze aansluiting passen (dat hadden we zelf ondertussen ook al aanvaard). Jan heeft wel een heleboel geleerd over de combinatie camper en gas: bijna alle Nederlanders kookten en verwarmden met LPG, dat kan je makkelijker laten bijvullen en ze rijden rond met koppelstukken allerhande om in verschillende landen met verschillende aansluitingen toch ‘be-gast’ te kunnen worden. Heel goed gezien van die Nederlanders. Het trieste was dat geen enkele van die wisselstukken (en één meneer had echt een hele doos mee) op onze aansluiting paste zodat we niet eens daarmee verder geholpen waren. Enfin, we zagen onszelf de komende drie maanden dus al buiten koken op ons één kampeerbrandertje (wellicht zouden we best nog ergens één kopen). Dat is niet ideaal want extra opletten met Sam en Jip die altijd in de buurt aan het spelen/rondlopen zijn, maar ook niet meer dan dat: praktisch gezien wat minder ideaal dan koken op ons driepits gasvuur. De allerlaatste hoop was ons aansluitingsstuk van de leiding halen en de volgende dag in Sarajevo gaan zoeken naar een aansluitingsstuk dat op de flessen van hier past én op de leiding van de camper. Het leek een missie die gedoemd was om te mislukken want de factoren waren: twee kleine kindjes mee, bloedhete dagtemperaturen, niet heel veel Engels/Duits sprekende mensen, niet evident product (anders dan bv. een pak pampers ofzo) en alleen openbaar vervoer ter onze beschikking. Begin maar te zoeken naar een winkel met gasaansluitingsstukken (nog meer Scrabble-punten!). 

We gingen in ieder geval ons bezoek aan Sarajevo er niet door laten verwateren. De wandeling naar de tramhalte was heel gevarieerd: eerst door een betere woonwijk, dan langs de spa-hotels van de thermen en dan door een kleurrijke levendige buurt vol terrasjes en bazaartjes. En ook de mensen zijn kleurrijk en een mix van heel ‘westers’ tot heel ‘burka’. Sam verstond er zich trouwens niet aan waarom die mensen zo een ‘cape’ aan hebben, en ik kreeg het ook niet uitgelegd. En Sam blijft dan door vragen: ‘maar waarom mogen die alleen hun ogen laten zien?’, ‘maar waarom geloven die dat?’, .... Zoals zo vaak bij haar doorgedreven ‘waarom-vragen’ eindigde ik dan maar met: “dit is zoiets dat gewoon is zoals het is Sam”. Gelukkig aanvaard ze dat gewoonlijk als slotsom, maar helaas gebruikt ze dat ook zelf als het haar even goed uitkomt: “mijn baby (haar pop) heeft echt nog een pleister nodig hoor mama, dat is gewoon zo, niks aan te doen” enz.... :-)

De trams zijn nog oude toestellen die schudden en rammelen langs alle kanten en goed vol zitten. En onderweg, niet ver van het centrum, zag ik plots een klein etalageke met allerlei loodgieters gerief en een gasfles en heb ik naar Jan geroepen (want we zaten verspreid in de overvolle tram): “Afstappen! We gaan terug kunnen koken!” En ja hoor, wonder boven wonder, ze hadden daar het stuk dat we zochten en het is geschikt voor propaan én butaan. Nu alleen nog een tankstation vinden waar ze ons een oranje butaanfles willen verkopen in ruil voor de lege propaanfles :-) . We kunnen de lege fles niet blijven meezeulen, maar omdat ze hier die flessen niet verkopen vrezen we een beetje dat we ze niet zullen kwijtgeraken. Nu goed, we zullen wel zien, in ieder geval hebben we nu een aansluiting die past op de flessen van hier. 

Dat was dus een goed begin van onze city-trip Sarajevo. En de rest ging op hetzelfde elan verder: er is een grote, fijne autovrije zone waar Sam en Jip hebben kunnen rondstappen, we hebben lekkere pasta gegeten in een mooi restaurant en in de namiddag zijn de kinderen tegelijkertijd in slaap gevallen in de buggy’s wat een rustig koffie-moment voor Jan en mij betekende. Sarajevo is niet verschrikkelijk mooi op zich, je moet moeite doen om de mooie gebouwen tussen het grauwe uit te pikken en de parkjes zijn allemaal onverzorgd en er ligt veel afval. Maar het is echt een stad waar twee werelden samenleven (oost en west) waarin je van een winkelstraat met een Mango, mcDonalds en Levi’s winkel recht in een klein straatje met allemaal bazaarkes en oosterse koffiehuisjes loopt. 

Het Westerse stuk....

...en het Oosterse stuk.

En er hangt veel geschiedenis aan de stad, met in het bijzonder de lange beschieting van de stad (1992-1995). Bij het lezen van de geschiedenis van elke grote stad die we bezoeken is het altijd een komen en gaan van invallers en bezetters en overmeestering en toe-eigeningen, maar dat gaat dan altijd over dingen uit de Romeinse tijd, of het Ottomaanse Rijk, of de 'Austro-Hungarian' periode. Maar de geschiedenis van de landen van ex-Joegoslavië is zo jong en nog zo dichtbij en vooral zo erg bloedig en wreed. Nog maar twintig jaar geleden vonden er etnische zuiveringen plaats hier, in landen die nu aspireren bij Europa te komen. En hoewel de mensen hier zeggen dat het al twintig jaar geleden is en dat de stad doorgaat en herboren is, zijn er nog veel gebouwen die de littekens van de beschietingen dragen. Heel anders dan Dubrovnik bijvoorbeeld waar de foto’s stille getuigen zijn, is hier de stad zelf nog steeds heel sprekend. 

De brug (Latin Bridge) waar Franz Ferdinand werd vermoord - het lontje in het kruidvat naar aanloop van WO I.

Omdat we de expositie en vooral de video over de oorlogsjaren van Sarajevo niets voor de kinderen vonden, hebben we ze wat laten kleuren en tekenen.

De eeuwig brandende vlam ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van de oorlogen. 

We zijn nu in de helft van onze reis ongeveer en we hebben heeeeeeeel erg veel mooie dingen gezien. Dingen die moeder natuur heeft gemaakt maar ook dingen die de mens heeft gemaakt en we zijn al veel fijne en lieve mensen tegengekomen in de verschillende landen. Maar we hebben ook al over veel erge dingen gehoord of gezien die mensen kunnen doen; en dan heb ik het niet alleen over oorlog, maar ook bijvoorbeeld het vervuilen of vernietigen van de mooie natuur, de verwaarlozing van dieren, ... . Het mooiste en ergste van de mens dus. En dan speelt de soundtrack in mijn hoofd flarden van twee liedjes af: liedje nr. 1 en liedje nr. 2

En eerlijkheidshalve en om met een positieve noot te eindigen, moet ik zeggen dat er nog een nummer aan de soundtrack in mijn hoofd werd toegevoegd hier in Bosnië en Herzegovina (let op Timmy!): hèt nummer van Eurosong 2006 (zonder zever).

En met deze werkelijk prachtige deun op de achtergrond zeg ik: tot de volgende post!